Նիկոլ Փաշինյանը չէր կեղծում, երբ հայտարարում էր, որ հեղափոխության ժամանակ չկար հանրային ձևակերպված պահանջ փոխելու Հայաստանի արտաքին քաղաքական ուղենիշները: Բայց դա, ինչպես հաճախ է պատահում, ճշմարտության ընդամենը կեսն էր: Հասարակությունը չէր և չի ուզում արտաքին քաղաքական վայրիվերումներ, սակայն ուզում էր և ուզում է ունենալ իշխանություն, որն ընդունակ կլինի պաշտպանել ՀՀ սուվերենությունը և շահերը, անկախ մարտահրավեր նետողի ով լինելուց: Հաշվի առնելով Հայաստանի սահմանափակ հնարավորությունները՝ որպես հիմնական հաղթաթուղթ ներկայացվում էր լեգետիմ իշխանություն ունենալը: Լեգետիմ իշխանություն, որի վրա ազդելու արտաքին ուժերի հնարավորությունները կլինեն սահմանափակ՝ հաշվի առնելով, որ նրա վրա չեն լինի տարատեսակ վարկաբեկող դոսյեներ, և նա կհենվի ամբողջ հայության ներուժի վրա:
Այս համոզմունքն առաջին քննությունը տապալեց անցյալ տարվա աշնանը, երբ հակառակ Հայաստանի պետական շահերի՝ հումանիտար զորախումբ ուղարկեց Սիրիա: Քայլ, որ միանշանակ չընդունվեց արևմուտքում, սակայն ոչինչ չտվեց Ռուսաստանի հետ հարաբերություններում: Կարծում ենք, մեկ տարով գազի գնի որոշումը հետաձգելը այն գինը չէր, որ արժեր վճարել: Այդ քայլի արդյունքում է, որ առ այսօր չկա հայ-ամերիկյան քաղաքական օրակարգ: Չի բացառվում, որ նաև այդ քայլի պատճառով էր պայմանավորված Եվրամիության կողմից Հայաստանին օգնության չափի չավելացումը:
Այժմ նոր քննություն է՝ Ամուլսարի քննությունը: Բայց տեսնելով կառավարության պատրաստվածությունը՝ արդեն կարելի է պնդել, որ այս մի քննությունը կրկին տապալվելու է: Ի՞նչ է ասում Փաշինյանը: Հայաստանի կառավարությունը չի կարող մասնակից լինել որևէ կոռուպցիոն գործարքի: Ընդունենք: Այդ դեպքում, ժողովրդի կամքին հակառակ, Ամուլսարը հանք դարձնելու ցանկությունը միանշանակ տեղավորվում է արտաքին ճնշումներին ենթարկվելու համատեքստում: Հատկապես, որ վարչապետն ասում է, թե շատ փակագծեր չի կարող բացել:
Այստեղ օրինաչափ հարց է առաջանում: Բա սրա համա՞ր էինք հեղափոխություն անում: Նախորդ իշխանությունը նույնպես չէր կարողանում դիմագրավել արտաքին քաղաքական ճնշումներին, ուրեմն ինչի՞ մեջ է փոփոխությունը. գեղեցիկ բառերի՞, քաղաքացու հետ զրույցների՞: Ստացվում է՝ ապրանքի որակը չենք վերանայում, փորձում ենք փաթեթավորումը սպառողի համար հաճելի դարձնել:
Միջազգային իրավունքի տեսանկյունից, իհարկե, Փաշինյանի կառավարությունը Սարգսյանի կառավարության իրավահաջորդն է: Սակայն միջազգային հանրությունն է որոշում՝ ե՞րբ, որքանո՞վ և ինչպե՞ս կիրառել միջազգային իրավունքը: Անցյալ տարվա ամռանը, եթե Փաշինյանի կառավարությունը գնար Ամուլսարի հանքի փակման ճանապարհով՝ վկայակոչելով նախկին հանցագործ ռեժիմի փաստաթղթերով ու թույլտվություններով չառաջնորդվելու կամքը, նույն միջազգային հանրությունն ավելի զուսպ և անտարբեր կլիներ Լիդիանի պահանջների հանդեպ: Բայց պահը բաց թողնվեց: Մեկ տարի հետո ավելի դժվար է լինելու:
Արիս Վաղարշակյան