Քաղաքագետ Ստեփան Դանիելյանը գրել է. «Ես վստահությամբ չեմ կարող ասել, որ 100 տարի հետո Հայաստան կլինի, բայց վստահությամբ կարող եմ ասել, որ երկու ինստիտուտ կլինի, դա Հայ Եկեղեցին է ու Դաշնակցությունը»:
«ՉԻ». Ցավն էլ հենց այն է, որ դա իսկապես կարող է իրականություն դառնալ: Որովհետև հայկական պետականությունն այդպես էլ չի դառնում միակ, առաջին ու վերջին ազգային գաղափարախոսությունը: Այո, այն, որ ասում են՝ ազգային գաղափարախոսություն, դրա հիմքը պետք է հենց պետականությունը լինի:
Պետականությունը ազգի գոյատևման, զարգացման բարձրագույն միջոցն է: Այն ազգերը, որոնք չունեն պետականություն, վաղ թե ուշ կորչում են պատմության էջերում: Իսկ մեզ մոտ այդպես չէ: Եկեղեցին ու Դաշնակցությունը համարվում են վերպետական, մի քիչ ավելի բարձր ինստիտուտներ, քան ինքը՝ պետությունը:
Դրա համար էլ էս օրին ենք: Դրա համար էլ 130 տարի է, այս վերպետական ինստիտուտները պետականության կայացման փոխարեն իրենց ինստիտուտներն են զարգացրել: Ինստիտուտներ, որոնք հայ ժողովրդի առջև ծառացած ոչ մի հիմնախնդիր չեն լուծել, որոնցից ամենաթարմը Ղարաբաղի հարցն էր: Դրանք լուծելու համար պետական ինստիտուտներ են անհրաժեշտ, մի բան, որը նույն Դաշնակցությունը չի ընդունում: Հենց այնպես չէր հայտարարել. «անկախական ըլլալով, անջատմանը դեմ կըլլանք», որովհետև ի դեմս հայկական պետականության՝ սպառնալիք էր տեսնում իր գոյության ու իմաստի:
Վանո Սիրադեղյանն էր դիպուկ նկատել. «Այն ազգերը, որոնք առաջնորդվում են «Մահ կամ՝ ազատություն» կարգախոսով, սովորաբար ստանում են մահ, իսկ ազատությունը մնում է այդ կարգախոսի հեղինակներին»:
Հիմա այդ կարգախոսով ենք առաջնորդվում: Իհարկե, այդ դեպքում կստանանք հայկական պետականության մահ, իսկ կարգախոսի հեղինակները 100 տարի հետո էլ կմնան: