...

Հանցավոր անփութության առավել ծանր հետևանքները

Հանցավոր անփութության առավել ծանր հետևանքները

«Ինչպե՞ս պատահեց, որ Ղարաբաղյան պատերազմում փայլուն հաղթանակ տարած, պատերազմական իրավիճակում պետականության հիմքերը դրած, էներգետիկ ճգնաժամը հաղթահարած իշխանությունները ժողովրդի կողմից ընկալվեցին որպես դավաճաններ ու թալանչիներ»: Այս հարցին պատասխանում է «Չորրորդ իշխանություն» թերթի հոդվածագիրը դեռևս 20 տարի առաջ։ Անկասկած նույն հարցը հետպատերազմյան այս օրերին նույնպես արդիական է։

ՌԵՏՐՈ

Առ այսօր առողջ տրամաբանություն ունեցող շատերի համար անհասկանալի է մնում, թե ինչպե՞ս պատահեց, որ Ղարաբաղյան պատերազմում փայլուն հաղթանակ տարած, պատերազմական իրավիճակում պետականության հիմքերը դրած, էներգետիկ ճգնաժամը հաղթահարած իշխանությունները ժողովրդի կողմից ընկալվեցին որպես դավաճաններ ու թալանչիներ:

Այս ամենը միայն բնակչության սոցիալական վիճակի վատթարացմամբ բացատրելը միամտություն է: Ի վերջո, ԱՊՀ առանց բացառության բոլոր երկրներում էլ անկախացումից հետո կենսամակարդակը կտրուկ անկում է ապրել, մինչդեռ այդ երկրներից ոչ մեկում իշխանությունների նկատմամբ նման ատելություն չկար: 

Բացատրությունը միայն մեկն է՝ իշխանությունների կողմից քարոզչության բացակայությունն ու ընդդիմության ակտիվ քարոզչությունը:

Ըստ էության, նախկին իշխանությունները դեռևս իրենց իշխանության տարիներին արդեն ընդդիմություն էին: Եթե հիշում եք, լրատվամիջոցների 80 տոկոսը զբաղված էր բացառապես իշխանություններին հայհոյելով: «Հալածված» ընդդիմությունն արտասահմանից այնքան գումարներ էր ստանում, որ կարող էր շուկան հեղեղել ինքնարժեքից երկու անգամ էժան «Երկիր»-ով ու «Ազատամարտ»-ով, իսկ իշխանությունները, որոնք իբր թալանում էին երկիրը, այդքան միջոցներ չունեին, որ պետական լրատվամիջոցներին նորմալ ֆինանսավորեին: Այն ժամանակ ընդդիմադիր, դաշնակցական լրագրող Տիգրան Նաղդալյանը, որն իր աշխատավարձը ստանում էր արտասահմանից (և չէր թաքցնում դա), կարող էր իր գրասենյակի հետ նույն հարկում գտնվող «Հայաստանի Հանրապետություն» օրաթերթի՝ իրենից 30-40 անգամ քիչ ստացող լրագրողներին ցինիկորեն անվանել «ծախված», քանի որ հասարակական կարծիքը հենց ինքն էր ձևավորում՝ արտասահմանից ստացվող հսկայական գումարներով: Հիմա նրա անձնական ավտոմեքենան արժե ճիշտ այնքան, որքան այն ժամանակ ողջ պետական հեռուստատեսության տարեկան բյուջեն էր: Իսկ «նախկին» կոչվող իշխանություններն այն ժամանակ չէին կարող մեծացնել պետական հեռուստատեսության բյուջեն: Հիմիկվա իշխանությունը կարող է: Այն ժամանակ չէին կարող, որովհետև հրետանային մեկ արկը արժեր 600 դոլար, և դրա պատասխանատուն իշխանություններն էին, և ոչ թե ընդդիմությունը: Ընդդիմությունը թքած ուներ պետության վրա էլ, պետական շահերի վրա էլ... իր գործը քարոզչությունն էր, իսկ միջոցներ կային՝ Արևմուտքը թույլ չէր տա, որ Հայաստանը ընթանա զարգացման ճանապարհով, և դրա համար միջոցներ չէր խնայում:

Ինչ է, այն ժամանակ իշխանությունները չէի՞ն կարող «թալանված փողերով» իշխանամետ թերթերի տպաքանակը բարձրացնել և վաճառքի գինը դարձնել 10 դրամ, կամ գնել ընդդիմադիր թերթերը: Չէի՞ն կարող մի 100-200 հոգու հազարական դրամ տալ, որ ընդդիմության հանրահավաքների ժամանակ բարձրաձայն հայհոյեին ելույթ ունեցողներին (ինչպես ներկա իշխանություններն են անում): Երևի չէին կարող, որովհետև 1000 դրամով 3-4 փամփուշտ կարելի էր գնել, իսկ ռազմաճակատի պատասխանատուն դարձյալ իրենք էին, և ոչ թե Արևմուտքի փողերով «մուտիլովկաներ» անող կիսատեռորիստ-կիսահայրենասեր սփյուռքահայերը կամ «աբիժնիկ» ազգային-ժողովրդավարական վրիպակները: 

Ու մինչ իշխանությունները փորձում էին ռազմաճակատ պահել, երկրի օրվա հացն ապահովել, հոսանքի ու հազար ու մի ուրիշ հարց լուծել, ծախվածների այս բանակը թիկունքում քարոզչությամբ էր զբաղված. թույլ տեղը գտել էր: Եվ ի վերջո հաղթեց: Ուժերն անհավասար էին, ու հարվածն էլ թիկունքից էր: 

Եվ այնուամենայնիվ, ներկա իշխանությունների կողմից նախկիններին հայհոյելը տակտիկական սխալ է: Բազմաթիվ հարցեր են առաջանում: Օրինակ՝ նախորդ իշխանությունների ժամանակ պատերազմի, ցրտի ու մթի պատճառով երկրից 6-700 հազար մարդ հեռացավ, և դա բնութագրվեց որպես սպիտակ եղեռն: Այս իշխանությունների ժամանակ խաղաղության և լույսի պայմաններում հեռացավ 1-1,2 մլն մարդ: Սա ի՞նչ գույնի եղեռն է: Վանոն ջիպ էր քշում, և բնութագրվեց թալանչի: Հիմա այդ նույն ջիպից քշում են ներկա իշխանությունների անձնական վարսավիրները: Ուրեմն որքա՞ն ավելի թալանչի են ներկաները: Նախկին պաշտոնյաներն առանձնատներ էին կառուցում և բնութագրվում որպես կաշառակերներ: Այդ առանձնատները հեշտությամբ կտեղավորվեն ներկաների կառուցած առանձնատների խոհանոցներում: Ուրեմն որքա՞ն ավելի կաշառակեր են ներկաները:

Այնուհանդերձ, նախկին իշխանություններին կարելի է (և պետք է) պատասխանատվության ենթարկել: Եթե չեմ սխալվում, Քրեական օրենսգրքում կա այդպիսի հոդված՝ «հանցավոր անփութություն՝ առավել ծանր հետևանքներով»: Ընդ որում, առավել ծանր հետևանքների առկայությունն ապացուցելու անհրաժեշտություն չկա, և հենց այդքանով էլ անփութությունը հանցավոր է: Բայց սա հետագայի խնդիր է: Առայժմ անհրաժեշտ է հետևանքները վերացնել: 

Կարեն Միքայելյան

«Չորրորդ իշխանություն», No 137, 23 հունվարի, 2001թ.

ՆՄԱՆԱՏԻՊ ՆՅՈՒԹԵՐ
Դեպի ՎԵՐ