ՊԱՀԱՆՋԱՏԵՐԵՐԻՍ ՏԵՍԵՔ
Մայիսի 20-ին Ֆրանսիայում ՀՀ դեսպան Էդուարդ Նալբանդյանի նկատմամբ մահափորձ է իրականացվել: Պայթեցվել է դեսպանի մեքենան, որի արդյունքում վարորդը ծանր վիրավորվել է: Երջանիկ պատահականությամբ, դեսպանը չի տուժել: Հիշեցնենք, որ ավելի վաղ ահաբեկչական գործողություն էր իրականացվել Լոնդոնում ՀՀ դեսպանատան նկատմամբ:
Արդյո՞ք պատահական է այս ամենը: Ուղղակի ծագումով դաշնակցական պիտի լինել՝ չտեսնելու կամ չհասկանալու համար, որ այս ամենը պատասխանն է մեր «պահանջատիրական» արտաքին քաղաքականության (եթե, իհարկե, կարելի է դա արտաքին քաղաքականություն անվանել): Ի՞նչ է տեղի ունենում իրականում:
98-ի իշխանափոխությունից հետո ընդամենը ամիսներ էին անցել, երբ ՀՀ արտգործնախարարության նոր շենքի բացման ժամանակ Վարդան Օսկանյանը հայտարարեց, թե խորհրդանշական է, որ արտգործնախարարության լուսամուտները նայում են դեպի Արարատ լեռը: Արարողությանը ներկա օտարերկրյա դեսպանները զարմանքից ու տարակուսանքից քարացել էին, որովհետև նոր նախարարն ակնհայտորեն հայ-թուրքական հարաբերությունների ջերմացումը նկատի չուներ: Նրանք դեռ չգիտեին, որ կանցնի որոշ ժամանակ, և իշխող կուսակցության՝ ՀՅԴ-ի ներկայացուցիչը (ծանրագույն հանցագործությունների համար դատապարտված և հեղաշրջումից հետո «իրավիճակի փոփոխության պատճառով» ազատ արձակված) կհայտարարի, թե Հայաստանը չորս հարևաններից երեքի հետ ունի ոչ թե սահման, այլ ճակատ, և մեզ 300 հազար սվին է պետք:
Ամբողջ խնդիրն այն է, որ այս պահանջատիրական զառանցանքը գուցեև շատ հարմար է Բուրջ-Համուդի կամ Գլենդելի զանազան «ակոմբ»-ներում փող շորթելու համար, բայց որպես պետության արտաքին քաղաքականության հիմք ուղղակի կործանարար է: Մինչդեռ Քոչարյանը հենց այս ճանապարհն է որդեգրել. մեծագույն դիվանագիտական հաղթանակ է համարվում, եթե որևէ երկրի որևէ սենատոր լավ խմած վիճակում խոսում է ցեղասպանության մասին, իսկ թե դրա արդյունքում քանի՞ լումա է ստանում բոլոր հարևանների հետ թշնամի Հայաստանը՝ էական չէ: Երբ խոսքը «ազգային արժեքների» մասին է, առևտուրը պատեհ չէ, ինչպես կասեր Կիսա Վորոբյանինովը:
Ոչինչ, որ «մեզ հետ ոչ թե սահման, այլ ճակատ» ունեցող երեք պետությունները առաջնորդվում են բացառապես իրենց պետական շահերով և մի քանի տարի անց Հայաստանից զարգացած են լինելու այնքան, որքան այսօր Հարավային Կորեան է զարգացած Հյուսիսայինից: «Ազգային գետնի վրա» հարստացած դաշնակներին ու ասկերանցիներին անկախության կորստից հետո ինչ-որ տեղ Արևմուտքում նոր ցեղասպանությունը ողբալու հեռանկարը ոչ միայն չի հուզում, այլ նույնիսկ ոգևորում է:
Ու Հայաստանն այսօր հարաբերություններ ունի չորս հարևաններից այն միակի հետ, ում քաղաքակիրթ աշխարհը չարիքի առանցքի մաս է համարում: Տարածաշրջանային պետությունների ղեկավարները հավաքվում են Ստամբուլում՝ Քոչարյանը «արհամարհում է» ու մեկնում Բելառուս: Այդ երկիրը նույնպես քաղաքակիրթ աշխարհի աչքի լույսը չէ:
Պետական քաղաքականության հիմք դարձած պահանջատիրությունն արդեն իսկ Հայաստանը դարձրել է տարածաշրջանի կույրաղիքը: Արդյունքում՝ մի քանի հոգեկան հիվանդների պատճառով վտանգված է մի ամբողջ պետության ապագան: Ապագա, որը հնարավոր կլինի փրկել միայն այն դեպքում, եթե հասարակությունը վերջապես հասկանա քաղաքականության ու բաժակաճառի տարբերությունը, ու հետին մոջահեդից միայն ազգային պատկանելությամբ տարբերվող մեր ցնդած հայդատականներին հեռու քշի պետության կառավարման լծակներից:
Գրիգոր Ոսկանյան
«Չորրորդ իշխանություն», թիվ 368, հունիս 11, 2002 թ.