Սկիզբը «ՉԻ» թիվ 22 - 23 - 24 -ում
Բջջային շուկայի հայկական առանձնահատկությունները
2005 թվականի հուլիսի 8-ին ընդունվեց Էլեկտրոնային հաղորդակցության մասին ՀՀ օրենքը: Ինչպես ընդունված է ասել ՀՀ-ում, այս օրենքն ընդունված էր «Ղ-Տելեկոմի» համար: Թվում էր, թե վերջապես կապի և հեռահաղորդակցության ոլորտում բան է փոխվել, պետք է շարժվեինք միջազգային ստանդարտներով: Սակայն պարզվեց, որ արդեն որոշված էր, որ երկրորդ օպերատորը պետք է լինի «Ղ-Տելեկոմը»: Կարծես ի վերուստ էր որոշված: «Ղ-Տելեկոմը» Հայաստանի շուկա մտավ առանց միջազգային մրցույթ հայտարարելու, կարելի է ասել՝ խախտելով նույն ՀՀ օրենքը: Կարելի է ասել, որ այն ժամանակ «Վիվասելը» կատարեց իր վրա դրված առաջադրանքը՝ լրացրեց այն ժամանակ դեֆիցիտ հանդիսացող բջջային կապի սեգմենտը: Բայց ոչ մեկը հարց չտվեց, թե ինչի համար էր ստեղծվել այդ դեֆիցիտը, արհեստական չէ՞ր այն, պետական լծակները չէի՞ն օգտագործվել «Ղ-Տելեկոմի» ճանապարհը հարթելու համար:
Եկավ 2008 թվականը: Վերջապես հայտարարվեց միջազգային մրցույթ: Հաղթող ճանաչվեց «Ֆրանս-Տելեկոմին» պատկանող «Օրանժ» ընկերությունը: Շատ կարճ ժամանակում ֆրանսիացիները սկսեցին կառուցել եվրոպական ստանդարտներով ցանց և սպասարկման կետեր: Այդ ժամանակ Հայաստանից հեռանում է հունական կապի OTE ընկերությունը՝ «ԱրմենՏելը» վաճառելով ռուսական «Բիլայն» ընկերությանը:
Մի քանի տարի անց, չդիմանալով հայկական մենթալիտետին, Հայաստանից հեռանում է նաև «Օրանժը»՝ վաճառելով այն «Յուքոմ» ընկերությանը: Հիշեցնենք, որ «Օրանժը» միայն հայկական շուկա մտնելու համար վճարել էր 50 միլիոն եվրո, այն վաճառելով մի քանի անգամ էժան գնով: Հայաստանի շուկայից հեռանում է նաև մի քանի հարյուր միլիոն դոլար վճարած «Բիլայնը»: Ըստ տարածված լուրերի, աճուրդային եղանակով վաճառվում է նաև «Վիվասել ՄՏՍ»-ը:
Սա դեռ նախաբանն է: Շեշտենք կարևոր մի հանգամանք ևս. մի քանի տարի առաջ, երբ փոխվեցին ռուսական «Բիլայնի» բաժնետերերը և ապրանքանիշը դարձավ «Վեոն», գրասենյակը տեղափոխվեց Ամստերդամ: Կապի ոլորտը կարգավորող մարմինները համառորեն լռեցին: Թող պատկան մարմինները որոշեն, չխախտվե՞ց այդտեղ ՀՀ որևէ օրենք:
Հանրային ծառայությունների հանձնաժողովի հակածառայությունները
2008թ. կազմակերպելով չակերտավոր մրցույթներ, ՀՀ-ում կապի ոլորտը կարգավորող մարմինը՝ Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովը, կարելի է ասել, շատ լավ կատարել է միայն մեկ բան՝ հավաքագրել է հաճախականությունների գումարները, նպաստել մանր և միջին ինտերնետ պրովայդերների ոչնչացմանը:
Հանրապետության տարածքում դեռևս 2008 թվականից պետք է գործեր 3G ցանցը: Վստահաբար կարելի է ասել, որ մրցույթների միջոցով հաճախականությունները բաշխվեցին գործող եռյակի միջև: Բայց ոչ մեկը չհետևեց՝ արդյոք նրանք կառուցո՞ւմ են 3G ցանցը, ե՞րբ են կառուցելու, ինչպե՞ս են կառուցելու, ի՞նչ որակ է ապահովելու:
Նույն ճակատագրին արժանացավ նաև 4G ցանց կառուցելու ծրագիրը: Նորից ձևական մրցույթներ և նորից հաճախականությունների բաժանում օպերատորների եռյակի միջև: Կարելի է այն բնորոշել որպես պաշտոնական անփութություն, սպառողներին խաբել. 4G ինտերնետ արագությունը պետք է լինի:
2018 թվականի հեղափոխությունից հետո «Ա-Տելեկոմ» ընկերությունը փորձում էր նոր մշակույթ ներդնել ՀՀ կապի շուկայում առաջարկելով ֆիքսել ինտերնետի նվազագույն արագությունը 100մբ/վ - 300 մբ/վ (և ոչ թե 0-ից սկսած) և ՀՀ ողջ տարածքում կառուցել 4G ցանց:
Կարող ենք հստակ արձանագրել, որ այդ ծրագրին ամենադեմ մարմինը ՀԾԿՀ-ն էր՝ ի դեմս դեռևս 2005 թվականից աշխատող Կապի վարչության պետ Գևորգ Գևորգյանի. պատասխանը հետևյալն էր՝ մեզ պետք չէ նման որակի կապ:
Եվ այդ ի՞նչ պրոֆեսիոնալ կարգավորման շնորհիվ են բոլոր օպերատորները հեռանում Հայաստանից: Այդ ի՞նչ հանճարեղ հիմնավորմամբ դեմ կանգնեցին «Ա- Տելեկոմին», որը խոստանում էր ՀՀ ողջ տարածքն ապահովել 4G, իսկ Երևանը 5G ծածկույթով:
Դեպի հաղորդում հանցագործության մասին
«Ա-Տելեկոմը» ներկա պահին մշակում է նյութերը, պատրաստում հաղորդում հանցագործության մասին: Այդ ինչպե՞ս եղավ, որ չակերտավոր կարգավորման հետևանքով որևէ օպերատոր ժամանակին չկառուցեց 3G ցանց ու չպատժվեց: Այդ ինչպե՞ս եղավ, որ ՀՀ-ում չկառուցվեց հստակ 4G (միայն Երևանում, այն էլ կիսատ-պռատ) և ոչ մի օպերատոր չպատժվեց և հաճախականությունն էլ հետ չվերցվեց:
Հրապարակումը՝ Արմեն Գևորգյանի
«Չորրորդ իշխանություն», թիվ 25, 2020